Τρίτη 29η Μαΐου 1453 :".... η ημέρα υπήρξε αποφράς....." (Γ. Φραντζτή)
Η ΠΕΡΙΣΚΕΨΗ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΧΡΗΣΙΜΗ ΑΠΟ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ :
Η Αποφράς ημέρα
Δευτέρα 28 Μαΐου 1453. Σκοτείνιασε γοργά κι ο ουρανός πήρε ένα κοκκινωπό χρώμα. Ζεστή η βραδιά στην Βασιλεύουσα . Τα σκυλιά είναι ανήσυχα. Το αλυχτό τους σιγανό και μακρόσυρτο.
Ο Μωάμεθ ο Β΄ με τα φουσάτα του, έχουν στηθεί απ΄ έξω. Είναι εκεί από τις 6 του Απρίλη. Οι Δερβίσηδες μπροστά από κάθε ασκέρι τάζουν λάφυρα, εμψυχώνουν, υπόσχονται τον παράδεισο, απειλούν ή και εκτελούν τους λιπόψυχους.
Οι πολιορκημένοι είναι 50.000 κάτοικοι, 5.000 στρατιώτες και 2.000 ξένοι στρατιώτες.
(700 κατάφρακτοι μισθοφόροι του Τζουστινιάνι, 760 Κρήτες εθελοντές, 200 μισθοφόροι του Καρδινάλιου και Πατριάρχη Ισίδωρου και οι υπόλοιποι με τους αδελφούς Μποκκιάρντι , τους αδελφούς Λανγκάσκο, τον Κονταρίνι, τον Καρίστο, τον Μιννότο).
Το τεράστιο κανόνι του Ούγγρου Ουρβανού μήκους 8 μέτρων που το σέρνουν εξήντα βόδια και εκτοξεύει πέτρινα βόλια βάρους 400 κιλών, δεν σταματά κάθε μέρα να λαβώνει τα τείχη. Μαζί με άλλα 70 μικρότερα ξερνούν φωτιά και βόλια αδιάκοπα.
Η πόλη στα χερσαία όρια είναι οχυρωμένη από μεγάλα διπλά τείχη . Το μήκος τους είναι 5.570 μέτρα. Το εσωτερικό έχει ύψος 12 μέτρα και πλάτος 5, με 96 πύργους ύψους 20 μέτρων. Το εξωτερικό έχει ύψος 8,5 μέτρα και πλάτος 2 με τον ίδιο αριθμό πύργων. Έχουν 10 πύλες, ενώ η τάφρος απ΄ έξω έχει πλάτος 20 μέτρα και βάθος της 10. Η κατάσταση του όμως είναι τόσο κακή που αναγκάζονται να μην χρησιμοποιούν τα βαριά κανόνια διότι σείεται κάθε φορά που εκπυρσοκροτούν.
Picture
«Το παραθαλάσσιο τείχος του Κεράτιου κόλπου εκτείνονταν από την συνοικία των Βλαχερνών μέχρι την παλαιά Ακρόπολη και είχε ύψος 10μ. περίπου, 17 πύλες, 110 πύργους και μήκος 5.600 μ. Στην εξωτερική πλευρά του υπήρχε μια στενή λωρίδα γης. Το τείχος της Προποντίδας, που ξεκινούσε από την Ακρόπολη και έφτανε ως την αποβάθρα των Πηγών, είχε ύψος 12 ως 15 μ., διέθετε 188 πύργους, περίπου 13 πύλες και είχε μήκος 8.900 μ. Σχεδόν σε όλο το μήκος το τείχος της Προποντίδας ήταν δίπλα στη θάλασσα, επομένως η αποβίβαση εχθρικών δυνάμεων ήταν αδύνατη και το έργο της άμυνας καθίστατο πιο εύκολο.» e-didaskalia.blogspot.com
--Αλλά πώς φτάσαμε ως εδώ ;
«Ο Στράβων στα Γεωγραφικά αναφέρει ότι η πόλις ιδρύθηκε το 658 π.Χ. ακολουθώντας χρησμό, πιθανώς του Μαντείου των Δελφών, από τον Μεγαρέα Βύζαντα από τον οποίο και πήρε το όνομά Βυζάντιο.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄, το 330 μ.χ. την μετονόμασε Νέα Ρώμη, όνομα που δεν επικράτησε καθώς η πόλη έγινε γρήγορα γνωστή ως Κωνσταντινούπολη από το όνομα του νέου ιδρυτή της. Άλλες ονομασίες που της αποδόθηκαν είναι Βασιλεύουσα, Βασιλίς των πόλεων, Μεγαλόπολις και Επτάλοφος.» el.wikipedia.org
[1054 μ.χ. Σχίσμα. Η μεν δυτική Εκκλησία με τον Πάπα, τα πρωτεία του, το αλάθητό του και το filioque, απέναντι στην ανατολική με τον Πατριάρχη που αντιδρούσε στην πρωτοκαθεδρία του Πάπα. Ο Πάπας Λέων Θ΄ και ο Πατριάρχης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος αντάλλαξαν μεταξύ τους αφορισμούς και αναθέματα. Οι πιστοί των εκκλησιών ακολούθησαν τους ποιμένες τους και έτσι αναπτύχθηκε μίσος ανάμεσα στους λαούς.
Απρίλιος 1204: Κάποιοι φίλοι, εταίροι ομόθρησκοι, πλιατσικολόγοι, για οικονομικούς κυρίως λόγους (έλεγχο του δρόμου του μεταξιού) εκπόρθησαν την Βασιλεύουσα. Και ήταν τέτοια η βιαιότητα το πλιάτσικο και ο ξεπεσμός, που ποτέ πλέον η θεοσκέπαστη δεν ανέκτησε την προτέρα ισχύ και το μεγαλείον της.
Picture
«Η Δ' Σταυροφορία (1201 - 1204) είχε στόχο την κατάληψη της Ιερουσαλήμ, αλλά παρέκκλινε από το στόχο της και οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τελικά την Κωνσταντινούπολη, καταλύοντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ξεχύθηκαν, ένας ωρυόμενος όχλος στους δρόμους και στα σπίτια, αρπάζοντας οτιδήποτε γυάλιζε και καταστρέφοντας ότι δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν, σταματώντας μόνο για να σκοτώσουν ή για να βιάσουν, ή για ν' ανοίξουν τα κελάρια για να πιουν. Δεν γλίτωσαν ούτε τα μοναστήρια ούτε οι εκκλησίες ούτε οι βιβλιοθήκες. Στην ίδια την Αγία Σοφία έβλεπε κανείς μεθυσμένους στρατιώτες να σχίζουν τις μεταξωτές κουρτίνες και να γκρεμίζουν και να κομματιάζουν το μεγάλο ασημένιο εικονοστάσιο, ενώ ποδοπατούσαν ασεβέστατα άγιες εικόνες και ιερά βιβλία. Ενώ έπιναν από τα ιερά σκεύη του θυσιαστηρίου μια πόρνη πήγε και κάθισε στον πατριαρχικό θρόνο και άρχισε να τραγουδάει ένα άσεμνο Γαλλικό τραγούδι. Καλόγριες βιάστηκαν μέσα στα μοναστήρια των. Παλάτια και καλύβες χωρίς καμία διάκριση, παραβιάστηκαν και καταστράφηκαν. Πληγωμένες γυναίκες και παιδιά κείτονταν ετοιμοθάνατες μέσα στους δρόμους. Επί τρεις ημέρες εξακολούθησαν οι φρικιαστικές σκηνές της λεηλασίας και της αιματοχυσίας ώσπου η τεράστια και ωραία πόλη έγινε ένα ερείπιο.» greekworldhistory.blogspot.gr
Picture
Πριν από την Δ΄ Σταυροφορία, η κατάσταση στο Βυζάντιο δεν ήταν καλή. Διχόνοιες και έριδες σε εξέλιξη είχαν ήδη αρχίσει να ξηλώνουν τον πορφυρό μανδύα του αυτοκράτορα.
Ο Λέων Σγουρός επαναστάτησε και με έδρα το Άργος, εγκαθίδρυσε δικό του αυτόνομο βιλαέτι από την Πελοπόννησο μέχρι την Εύβοια . Όπως στην μικρά Ασία ο Θεόδωρος Λάσκαρης, όπως στον πόντο ο Αλέξιος ο πρώτος, όπως στην Ατ τάλεια, όπως στην Ρόδο, όπως …
Η Βαλκανική είχε χαθεί και οι Τούρκοι συνεχώς αποσπούσαν εδάφη στην Ανατολία. Οι ενδοοικογενειακές ίντριγκες της δυναστείας των Αγγέλλων για την εξουσία, έδωσαν την αφορμή στους Σταυροφόρους. Άλωσαν την πόλη και ενθρόνισαν βασιλέα τον Αλέξιο Δ' Άγγελο, γιο του εξόριστου Αυτοκράτορα Ισαάκ Β' Αγγέλου.
«Ο στόλος των Ενετών και Σταυροφόρων έφθασε προ των τειχών της Κωνσταντινούπολης 23/06/1203. Οι νεοφερμένοι έμειναν κατάπληκτοι από όσα έβλεπαν: “Δεν μπορούσαν να φαντασθούν ότι υπήρχε στον κόσμο τόσο οχυρή πόλη. Είδαν τα υψηλά τείχη, τους ισχυρούς πύργους, τα θαυμαστά παλάτια, τις μεγάλες εκκλησίες, που ήταν τόσες πολλές ώστε κανείς δεν θα το πίστευε αν δεν τις έβλεπε με τα μάτια του. Το μήκος της, το πλάτος της, έδειχναν πως ήταν βασιλεύουσα”. Με τα λόγια αυτά περιγράφει τις πρώτες του εντυπώσεις ο ιστορικός και εκ των ηγετών της Σταυροφορίας Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος.» olympia.gr
Στην παραπάνω φωτογραφία, πλιάτσικο εταίρων ομοθρήσκων : Τα χάλκινα άλογα του Λυσσίπου που από τον Ιππόδρομο της Βασιλεύουσας σήμερα κοσμούν την βασιλική του Αγ. Μάρκου στην Βενετία. ]
«Μόλις δεκατρία χρόνια μετά την ανακατάληψη της Πόλης από τους Βυζαντινούς, ανακηρύχθηκε, το 1274, η Ένωση των Εκκλησιών στη Σύνοδο της Λυών. Ο λαός δεν την αποδέχτηκε, πράγμα φυσικό μια που του ζητήθηκε να ενωθεί με τους κατακτητές του! Οι Παλαιολόγοι όμως, δεν άλλαξαν πολιτική. Παρέμειναν Ενωτικοί μέχρι τέλους. Στα 1369 ο Ιωάννης Ε’ αποδέχτηκε ξανά την Ένωση, ζητιανεύοντας βοήθεια. Οι Ενετοί τον συνέλαβαν και τον κράτησαν μέχρι να ξεπληρώσει τα λεφτά που είχε δανειστεί. Αυτή τη βοήθεια πήρε. Επιπλέον, όλη η εμπορική δραστηριότητα του κράτους είχε παραδοθεί στους Δυτικούς, κύρια τους Βενετσιάνους και τους Γενοβέζους, μέσω των περίφημων «Διομολογήσεων» (Capitulations). Πάρτε ένα λεξικό. Η ερμηνεία της λέξης είναι «συνθηκολόγηση» (Επί λέξει: απαρίθμηση κεφαλαίων συνθήκης), εκτός από την Ελλάδα… Οι Έλληνες ιστορικοί έπλασαν την παραπλανητική «μετάφραση» για εσωτερική χρήση. Αυτές οι Συνθήκες παρείχαν πλήρη ασυδοσία, ετεροδικία και φορολογική ατέλεια στους Δυτικούς. Ολόκληρες συνοικίες της Πόλης, τους είχαν παραδοθεί όπως ο Γαλατάς πχ. Σε μερικές περιπτώσεις τους παραχωρήθηκαν ολόκληρες πόλεις. (δεν μιλάω γι αυτές που κατάκτησαν) Αυτό είναι πραγματική συνθηκολόγηση. Δεν μπορώ να κατανοήσω τι άλλου είδους «Ένωση» απαιτούσαν οι Δυτικοί. Αυτό που ήθελαν δεν ήταν οικονομικά και στρατιωτικά πλεονεκτήματα, γιατί τα είχαν απλόχερα. Ήθελαν λοιπόν, την πνευματική υποταγή των Ελλήνων.» sites.google.com
[Αλλά ποιοι είναι οι Τούρκοι που τώρα απειλούν την Βασιλεύουσα;
Τουρκ : Αλταϊκή λέξη που σημαίνει κράνος. Του κίουε: Κινεζική λέξη, ονομασία φυλής στην βόρειο Κίνα.
Picture
Μογγολικής καταγωγής υπόδουλοι των Αβάρων κατά των οποίων επαναστάτησαν μετά το 522 και αφού τους εκδίωξαν δυτικά προς την Ευρώπη, κυριάρχησαν στην περιοχή των Αλταϊκών ορέων. Σε 40 χρόνια είχαν εξαπλωθεί και φτάσει στα όρια της Περσίας. Από τον 5ο έως τον 11ο αιώνα μετανα- στεύουν κατά κύματα.
Στην περιοχή της μικράς Ασίας εγκαταστάθηκαν κυρίως Οσμανλήδες και Σελτζούκοι.
Οι Σελτζούκοι είναι απόγονοι των Γουζ (Τουρκικό φύλο της κεντρικής Ασίας) και πήραν το όνομα του ηγεμόνα τους.
Οι Οθωμανοί ή Οσμανλήδες είναι οι υπήκοοι και απόγονοι του πρώτου ηγέτη τους Οσμάν Α΄, που αυτοανακηρύχτηκε Σουλτάνος του δικού του μικρού κράτους το 1299 όταν άρχισαν να καταρρέουν οι Σελτζούκοι.
Την 26η Αυγούστου 1071 στο Ματζικέρτ της Αρμενίας έγινε ιστορική μάχη μεταξύ των Βυζαντινών υπό τον αυτοκράτορα Ρωμανό Δ΄ Διογένη, και των Σελτζούκων Τούρκων υπό τον σουλτάνο Αλπ Αρσλάν.
Ο Βυζαντινοί χάνουν και ο Ρωμανός Διογένης, συλλαμβάνεται αιχμάλωτος. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι ιδρύουν το κράτος τους στην μικρά Ασία με πρωτεύουσα το Ικόνιο. Το 1078 καταλαμβάνουν την Δαμασκό και κυριαρχούν πλέον στον Μουσουλμανικό κόσμο αλλά ασπάζονται και οι ίδιοι το Ισλάμ.
Picture
Την ίδια εποχή ο Τζέκινς Χάν ξεκινώντας από τις περιοχές που ξεκίνησαν οι Ούννοι και οι Τούρκοι,καταλαμβάνει την Βαγδάτη και την Συρία. Τα Τουρκικά βασίλεια διαλύονται και οι Τούρκοι ωθούνται δυτικά προς τη Μέση Ανατολή και την Μικρά Ασία !]
«Δέκα χρόνια μετά τη μάχη του Ματζικέρτ, το 1081, αυτοκράτορας του Βυζαντίου ανέλαβε ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός, ο οποίος προσπάθησε να οργανώσει το κράτος και να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο των Σελτζούκων. Την ίδια περίπου εποχή όμως εμφανίστηκε στη Δύση ένας άλλος λαός οι Νορμανδοί, οι οποίοι διακρίνονταν για τις ναυτικές τους ικανότητες. Αυτοί κατέβηκαν από τη Σκανδιναβία και τη Βόρεια Ευρώπη και ακολουθώντας το ρεύμα των ποταμών, έφτασαν ως τη Μεσόγειο.
Εκμεταλλευόμενοι τα εσωτερικά προβλήματα των Βυζαντινών και τις συγκρούσεις τους με τους Σελτζούκους Τούρκους, κατάκτησαν χωρίς δυσκολία τα βυζαντινά εδάφη της νότιας Ιταλίας. Στη συνέχεια πέρασαν στη Βαλκανική, κατέλαβαν το Δυρράχιο και, ακολουθώντας την Εγνατία οδό, βάδισαν κατά της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης. Μια άλλη ναυτική ομάδα τους, κινήθηκε προς την Πελοπόννησο και λεηλάτησε τα παράλιά της.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ τότε ζήτησε βοήθεια από τους Βενετούς, δίνοντάς τους ως αντάλλαγμα εμπορικά προνόμια στη Μεσόγειο και στα Βυζαντινά λιμάνια. Στην Κωνσταντινούπολη τους επέτρεψε να εγκατασταθούν έξω από τα τείχη, στην έξοδο του Κεράτιου, στο Γαλατά, και να δημιουργήσουν εκεί δική τους εμπορική συνοικία χωρίς να πληρώνουν φόρους. Οι Βενετοί ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρότασή του. Βοήθησαν τους Βυζαντινούς στη θάλασσα και από κοινού κατάφεραν να νικήσουν τους Νορμανδούς και να τους απομακρύνουν από τα Βαλκάνια.» ebooks.edu.gr
Την δεκαετία 1270-1280 ο Μιχαήλ Παλαιολόγος καταργώντας τα ειδικά προνόμια και το αφορολόγητο, διέλυσε τους Ακρίτες πολλοί από τους οποίους στράφηκαν στους Σελτζούκους Τούρκους, αφήνοντας αφύλακτα τα σύνορα με κάθε συνέπεια.
[Μωάμεθ ο Β΄: Γυιός του Σουλτάνου Μουράτ Β΄ της οικογένειας των Οσμανλήδων, γεννήθηκε το 1432 πιθανόν από Ελληνίδα μητέρα. Ήταν φιλοπόλεμος, μιλούσε έξι γλώσσες και τον ενδιέφεραν οι επιστήμες. Οργάνωσε την πολιορκία με μελέτη και σχεδιασμό. Πρώτα κατασκεύασε το φρούριο Ρούμελι Χισάρ στις ευρωπαϊκές ακτές του Βοσπόρου. Μαζί με το Ανατολού Χισάρ, στην απέναντι ασιατική ακτή, απέκοπταν τη θαλάσσια επικοινωνία και τον εφοδιασμό της Πόλης από τον Βορά. Από τον Νότο είχε οχυρώσει φρούρια στα στενά των Δαρδανελίων, ενώ συγχρόνως έστειλε τον Τουραχάν Μπέη που εισέβαλε στην Πελοπόννησο ώστε το Δεσποτάτο του Μυστρά να μην μπορέσει να στείλει βοήθεια. Ουσιαστικά ο πόλεμος ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 1452.
Συγκέντρωσε τον στρατό του στην Ανδριανούπολη και στις 2 Απριλίου Δευτέρα του Πάσχα, φτάνουν οι πρώτοι άτακτοι έξω από τα τείχη. Μέχρι τις 5 του ίδιου μήνα έχουν φτάσει όλα τα φουσάτα, το πλήθος του τακτικού στρατού και την επομένη ο Μωάμεθ στήνει τη σκηνή του μπροστά από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού.]
Picture
Ήδη από τον 14ο αιώνα η αυτοκρατορία πνέει τα λοίσθια. Η Έφεσος χάνεται το 1304 και η Σμύρνη το 1318. Οι Οθωμανοί μετά τον σεισμό του 1354 εγκαθίστανται στην Καλλίπολη. Η Φιλαδέλφεια πέφτει το 1391, ενώ ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β' Παλαιολόγος σε συμμαχία με τους Οθωμανούς πολέμησε εναντίον της πόλης αυτής.
Η πόλις πολιορκήθηκε το 1397 από το Σουλτάνο Βαγιαζήτ Α', ωστόσο ο ίδιος έλυσε την πολιορκία διότι χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τον Ταμερλάνο που επιτίθετο στην Μικρά Ασία. Οι εκ δυσμών εταίροι-ομόθρησκοι υπονομεύουν με κάθε τρόπο και κυρίως οικονομικά, ενώ ονειρεύονται την επανάκτηση της πόλης που είχαν αλώσει το 1204 και έχασαν το 1261. Η πόλη ήδη πληρώνει φόρο στον Σουλτάνο.
Ρούμελι Χισάρ
Picture
[Η δυναστεία των Παλαιολόγων ξεκινά με τον Μιχαήλ Η' ο οποίος το 1261 ανακατέλαβε την πόλη από τους Λατίνους που την είχαν αλώσει κατά την Δ' Σταυροφορία και ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας.
Ο κυρ Κωνσταντίνος Δραγάσης Παλαιολόγος, Άρχων και Βασιλεύς, Αυτοκράτορας και Δεσπότης, άνθρωπος που ανετράφει για την θέση αυτή, είχε να διοικήσει και να οργανώσει μια πόλη που εσπαράσετο από τις διαμάχες ενωτικών και ανθενωτικών για την ένωση της Δυτικής με την Ανατολική Εκκλησία. Γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου γεννήθηκε το 1404 από την Ελένη Δραγάση, κόρη του Σέρβου άρχοντα των Σερρών Κονσταντίν Ντράγκατς και στέφθηκε αυτοκράτορας το 1449.
Παντρεύτηκε τον Ιούλιο του 1428, τη Μαγδαληνή, ανιψιά του Λεονάρδου Β΄ Τόκκου, Λατίνου ηγεμόνα της Δυτικής Ελλάδας, η οποία έγινε ορθόδοξη και άλλαξε το όνομά της σε Θεοδώρα αλλά πέθανε το 1429.
Το 1441 παντρεύτηκε την Αικατερίνη, κόρη του Δορίνου Γατελούζου, επίσης λατινικής προελεύσεως, ηγεμόνος της Λέσβου. Σε ένα ταξίδι το 1442, πέθανε και η Αικατερίνη.
Μετά την απώλεια και της δεύτερης συζύγου, ο προσωπικός του φίλος Γ. Φραντζής κατέβαλε πολλές προσπάθειες για την εξεύρεση καινούργιας νύφης, προσπάθεια που δεν ευοδώθηκε. Μια από τις προτάσεις του ήταν η χήρα του Σουλτάνου Μουράτ Β΄ «Ένας τέτοιος γάμος μεταξύ της κατά άλλους φυσικής και κατά άλλους θετής μητέρας του Μωάμεθ του Πορθητή, της πριγκίπισσας της Σερβίας Μάρας με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, θα απέτρεπε τον Οθωμανό ηγεμόνα να προχωρήσει στην πολιορκία και την άλωση της Πόλης. Ο Μωάμεθ αγαπούσε πολύ την ορθόδοξη χριστιανή πριγκίπισσα Μάρα η οποία τον μεγάλωσε με χριστιανική παιδεία. Δεν θα επιχειρούσε την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και η ιστορία σήμερα θα ήταν διαφορετική.» Murat Bardakçi Τούρκος ιστορικός και δημοσιογράφος στην τουρκική εφημερίδα, Habertürk. diolkos.blogspot.gr φωτο: Η αυτοκρατορία κατά την άλωση
Φημολογείται ότι, εκλεκτή της καρδιάς του Κωνσταντίνου ήταν η Άννα Νοταρά, η κόρη του Λουκά Νοταρά μέγα Δούκα της αυτοκρατορίας. Μεγαλωμένη στον Μυστρά και μαθήτρια του Πλήθωνα Γεμιστού, μετά την Άλωση εμφανίζεται στην Βενετία με μεγάλη περιουσία και με πλήθος Βυζαντινών προσφύγων κοντά της. Πέθανε σε βαθειά γεράματα το 1507, ενώ εν τω μεταξύ δημιούργησε Βυζαντινή κοινότητα, διοργάνωνε συσσίτια, έστησε Τυπογραφείο και υποστήριξε την έκδοση Ελληνικού λεξικού.
«Σύμφωνα με τον ιστορικό και συγγραφέα Θάνο Κονδύλη, η Άννα παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο λίγους μήνες πριν την άλωση της Πόλης, και με αυτόν τον τρόπο έγινε η τελευταία Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (στα λατινικά έγγραφα που ανακάλυψε ο Κονδύλης στη Βενετία, η Άννα χαρακτηρίζεται ως "...sponsa imperatoris Romanie Grecorum", δηλαδή σύζυγος του Αυτοκράτορα των Ελλήνων). Τα παραπάνω δεν επιβεβαιώνονται από κανέναν Βυζαντινό ιστορικό.» el.wikipedia.org
«Σε ένα έγγραφο του 1474 , στα επίσημα ιταλικά αρχεία ο συγγραφέας Θάνος Κονδύλης βρίσκει το εξής: “…Annam Palaeo-loginam, sponsam olim imperatoris Romaniae Graecorum et Constantinopolis…” Δηλ. η Άννα Παλαιολογίνα (Νοταρά) σύζυγος του τελευταίου αυτοκράτορα των Ρωμαίων Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.» Κώστας Τραχανάς artabooks.wordpress.com
Είναι άγνωστο αν ο Κωνσταντίνος ο ΙΑ΄ άφησε διάδοχο, αλλά και για το θέμα αυτό κυκλοφορούν φήμες.]
Ο αυτοκράτορας στέλνει μηνύματα σε δύση και ανατολή. Η πόλις κινδυνεύει. Φτάνουν πληροφορίες. Οι Οθωμανοί ετοιμάζονται. Ο 21χρονος Σουλτάνος θέλει να μοιάσει στον μέγα Αλέξανδρο τον οποίο θαυμάζει. Θέλει την Βασιλεύουσα.
Picture
«Το Βυζάντιο σ' εκείνη την κρίσιμη στιγμή της ιστορίας του με την οθωμανική λαίλαπα προ των πυλών του, δεν μπορούσε να ελπίζει παρά μόνο στη βοήθεια της καθολικής Ευρώπης, η οποία όμως ήταν μισητή στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης. Η ύπαρξη ενωτικών και ανθενωτικών δίχαζε τους Βυζαντινούς. Ωστόσο, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έκανε μία απέλπιδα προσπάθεια, στέλνοντας πρεσβεία στον πάπα Νικόλαο Ε' για να ζητήσει βοήθεια. Ο Πάπας έβαλε και πάλι ως όρο την Ένωση των Εκκλησιών, αλλά αποδέχθηκε το αίτημα του αυτοκράτορα να στείλει στην Κωνσταντινούπολη ιερείς, προκειμένου να πείσουν τον λαό για την αναγκαιότητα της Ένωσης.
Οι απεσταλμένοι του Πάπα, καρδινάλιος Ισίδωρος και ο αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης Λεονάρδος, λειτούργησαν στην Αγία Σοφία, προκαλώντας την αντίδραση του κόσμου, που ξεχύθηκε στους δρόμους και γέμισε τις εκκλησίες, όπου λειτουργούσαν οι ανθενωτικοί με επικεφαλής τον μετέπειτα πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο. Το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν ‘Την γαρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε την ένωσιν χρήζομεν. Απέστω αφ' ημών η των αζύμων λατρεία”.
Το μίσος για τους Λατίνους δεν απέρρεε μόνο από δογματικούς λόγους. Η λαϊκή ψυχή δεν είχε ξεχάσει τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Σταυροφόροι στην Πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, ενώ αντιδρούσε στην οικονομική διείσδυση της Βενετίας και της Γένουας, που είχε φέρει στα πρόθυρα εξαθλίωσης τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας, αλλά και στην καταπίεση των ορθοδόξων στις περιοχές, όπου κυριαρχούσαν οι καθολικοί.» www.sansimera.gr
[Πατριάρχης Ισίδωρος: Μονεμβασιώτης που χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Κιέβου και μητροπολίτης της Ρωσικής εκκλησίας. Το 1439 ως απεσταλμένος της ανατολικής εκκλησίας, υπέγραψε στην σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας την ένωση των Εκκλησιών. Επιστρέφοντας όμως στην αρχιεπισκοπή του, συνελήφθη και φυλακίστηκε για την ενέργεια του αυτή. Κατόρθωσε και δραπέτευσε στην δύση. Επίσης οι άλλοι ανατολικοί που συμμετείχαν στην σύνοδο και υπέγραψαν το σύμφωνο, αποδοκιμάστηκαν κατά την επιστροφή τους. Η Ρωσική εκκλησία αντιδρώντας στην ένωση κηρύσσει την αυτονομία της. Μέχρι τότε ήταν υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι Ενωτικοί το 1448 αφόρισαν και αναθεμάτισαν τους Ρώσους που τόλμησαν να αυτονομηθούν, κλείνοντας έτσι την πόρτα σε μια Ορθόδοξη συμμαχία. Ο Ισίδωρος έγινε Καρδινάλιος του Πάπα. Λίγο πριν την άλωση ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ ζητώντας στρατιωτική βοήθεια από την δύση, επισημοποιεί την ένωση. Ο Πάπας τοποθετεί τον Καρδινάλιο του Ισίδωρο, Πατριάρχη της ανατολικής εκκλησίας και τον στέλνει στην Βασιλεύουσα. Τον συνοδεύει η βοήθεια της δύσης στην πόλη. Διακόσιοι μισθοφόροι στρατιώτες. ]
Η αντιπαλότητα ενωτικών και ανθενωτικών έφτανε μέχρι τα ανώτατα αξιώματα. Ακόμα και ο Μέγας Δούκας (πρωθυπουργός σήμερα) Λουκάς Νοταράς, ο οποίος ανήκε στους ανθενωτικούς, έλεγε: «Κρειττότερον εστίν ειδέναι εν τη μέση τη πόλει φακίολον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν.» δηλ. καλύτερα να βλέπουμε μέσα στην πόλη Τούρκικο φέσι, παρά Λατινικό πηλήκιο.
Picture
Τέλη Ιανουαρίου του 1453 δύο πλοία δένουν στο λιμάνι του Βουκολέοντα. Μπαίνει στην πόλη με 700 πάνοπλους, εμπειροπόλεμους στρατιώτες ο Γενοβέζος Ιωάννης Ιουστινιάνης Λόνγκο (Τζιάνι Τζουστινιάνι Λόνγκο). Ο Μαύρος Άγγελος. Έτσι τον έλεγαν οι εχθροί του. Η σκούρα πανοπλία με τον μαύρο μανδύα τους προκαλούσε τρόμο. Ήρθε ως μισθοφόρος. Η αμοιβή του μετά την απώθηση του Μωάμεθ θα ήταν η παραχώρηση της Λήμνου. «Όταν ο βασιλιάς τον είδε επιδέξιο στα πάντα, τον διόρισε δήμαρχο και στρατηγό...... και του έδωσε την εξουσία να διοικεί και να φροντίζει και για άλλα αναγκαία στη διεξαγωγή του πολέμου, ελπίζοντας πολύ σε αυτόν» Γ. Φραντζής.
Αργότερα έφτασαν οι τρεις αδελφοί Μποκιάρντι, επικεφαλείς, ενός μικρότερου αριθμού στρατιωτών.
«Στις 15 Μαρτίου 1453 ο Δρουγγάριος Μανούσος Καλλικράτης, μέγας καραβοκύρης, αρχηγός των Σφακιών και άρχοντας του Σελίνου, ηλικίας τότε ογδοή- ντα χρόνων, οι δυό γυιοί του ήσανε σκοτωμένοι τρεις χρόνους πριν εις θαλασσοπόλεμον με Σαρακηνούς, επήρε άξαφνα Βασιλικόν μήνυμα, χρυσόβουλον, όπου του έλεγε να υπάγη το ογρηγορώτερον με τα καράβια του και με όσους εμπόρει περισσότερους άντρας εις την Βασιλεύουσαν, όπου εκιντύνευε.......
Μόλις έφτασε το μήνυμα σήμανε συναγερμός στην Κρήτη. Τέσσερα εμπορικά πλοία ολκάδες, ξεκίνησαν φορτωμένα με τρόφιμα και άλλα εφόδια για την Πόλη. Πολέμησαν γενναία και με αυταπάρνηση τον στόλο των Οθωμανών, έσπασαν τον αποκλεισμό και μπήκαν στον Κεράτιο Κόλπο.
Συγχρόνως συγκεντρώνονται εθελοντές. Πλήθος Κρητών στα λιμάνια αναζητά μια τιμητική θέση στα πλοία, αλλά υπάρχει χώρος μόνο για λίγους. Με 5 πλοία που τα δύο με την φροντίδα του Θεόδωρου Χορτάτση ήρθαν από το μεγάλο Κάστρο , ιδιοκτησίας των Ανδρέα Μακρή από το Ρέθυμνο και καπετάν Νικόλα του Στειακού, αποπλέουν 18 Μαρτίου από την Σούδα. Τα άλλα τρία ήταν του Καλλικράτη που ανέλαβε και καπετάνιος στο ένα. «Στα υπόλοιπα καπετάνιοι ήταν ο Γρηγόρης Βατσιανός Μανιάκης από τα Ασκύφου Σφακίων, ο Πέτρος Κάρχας ή Γραμματικός από την Κυδωνία Χανίων, ο Ανδρέας Μακρής από το Ρέθυμνο και ο Παυλής Καματερός από την Κίσσαμο.
Όταν μπήκαν στα Δαρδανέλια βομβαρδίστηκαν από τους Τούρκους, αλλά είχαν ελάχιστες απώλειες, ενώ σε επόμενη ναυμαχία πλέον των 10 ωρών πνίγηκαν χίλιοι Τούρκοι παρά τα 12 γιουρούσια που είχαν κάνει ενώ και οι Κρητικοί έχασαν 600 άνδρες. Εμπρός εις το μέγα πλήθος των Αγαρηνών καραβιών, θα εχάνονταν το δίχως άλλο ούλοι οι Ρωμαίοι και τα καράβια τωνε, διότι την τελευταία στιγμή ο Αρχηγός των Τούρκων, ένας ονόματι Μουσταφάς, εδιάταξε να αφίσουν τα γιουρούσια και να βάλουν φωτιά να κάψουν τα Κρητικά Καράβια. Και ήθελαν όντως τα κάψει, όπου ήταν και το ευκολότερον, παρά να τα πάρουν, αν ο γενναιότατος Δρουγγάριος, Καπετάν Μανούσος Καλλικράτης και εφτά νέοι πολέμαρχοι -μέσα σε τούτους ήταν και ο γυιός του Σπεσακονικόλα, ο Κωσταντής- όπου και είναι Αγία η μνήμη τωνε εις αιώνα τον άπαντα, δεν αναλάβαιναν να θυσιαστούν ετούτοι με δυό καράβια, για να βαρδάρουν τα τρία άλλα και τους δώσουν τον καιρόν να φύγουσιν όταν ήρθε η νύχτα.» Χειρόγραφο μονής Βατοπεδίου
Το πλοίο του Γρηγόρη Μανιάκη κατά την ναυμαχία στον Μαρμαρά, εμβολίστηκε από ένα μεγάλο Τούρκικο και βούλιαξε. Όμως ο καπετάν Γρηγόρης με το πλήρωμα του έκαναν ρεσάλτο και πήραν το Τούρκικο. Δύο άλλα με τον Καλλικράτη και άλλους επτά, σύνολο 4 άνδρες σε κάθε πλοίο,μείνανε στο σημείο και εκούσια θυσιάστηκαν πολεμώντας και παραπλανώντας τους Οθωμανούς.
Τρία άλλα καράβια, δύο Κρητικά και ένα Τούρκικο αυτό στο οποίο έκαναν ρεσάλτο οι Κρήτες, μπήκαν στον Κεράτιο στις 2 Απριλίου, πριν ακόμα αρχίσει η πολιορκία.
«Ο ήλιος έβγαινε όταν πλησίαζαν στο λιμάνι. Κατέβασαν την Τούρκικη σημαία (από το Τούρκικο πλοίο) κι έκαμαν σινιάλο πως είναι καράβια χριστιανικά. Οι βιγλάτορες που φύλαγαν την αλυσίδα της εισόδου, την χαμήλωσαν για να μπούν μέσα. Κατάκοποι καταματωμένοι μα περήφανοι. Είχαν φτάσει στην πόλη. Μόλις 760 από τους 1000 που ξεκίνησαν, μα είχαν φτάσει. » Πάρις Κελαϊδής, Σφακιανοί, οι τελευταίοι υπερασπιστές του Βυζαντίου.
Τους υποδέχτηκε ο ίδιος ο Αυτοκράτορας. Ο Μέγας Δομέστικος των κάστρων Ιωάννης Ιουστινιάνης, τους χώρισε σε δύο ομάδες . Η μια με επικεφαλής τους καπετάνιους Μανιάκη, Γραμματικό και Μακρή τοποθετήθηκε στους πύργους των Βασιλείου, Λέοντος και Αλεξίου . Η άλλη με επικεφαλής τον Καματερό τοποθετήθηκε στην Ωραία Πύλη που ήταν κάτω από τους πύργους.
Picture
Picture
Παράταξη μάχης.
«Ο αυτοκράτορας με τα καλύτερα στρατεύματά του ανέλαβε την υπεράσπιση του μεσαίου τμήματος των χερσαίων τειχών (Μεσοτειχίου), που ήταν και τα πιο ευπρόσβλητα, γιατί σ΄ εκείνο το σημείο τα διέσχιζε κάθετα ο χείμαρρος Λύκος. Απέναντί του τάχθηκε ο σουλτάνος με τους γενίτσαρους και άλλες επίλεκτες μονάδες, καθώς και το μεγάλο κανόνι.
Αριστερά του αυτοκράτορα, προς την Προποντίδα, ήταν ο Καττενάο με τα γενοβέζικα στρατεύματά του, ο Θεόφιλος Παλαιολόγος, ο οποίος μαζί με μερικούς βυζαντινούς φύλασσε την πύλη των Πηγών, ο Φίλιππος Κονταρίνι που ήταν υπεύθυνος για το τμήμα από την πύλη των Πηγών μέχρι τη Χρυσή πύλη, στην οποία ήταν ο Γενοβέζος Μανουήλ, ενώ λίγο πιο κάτω, δίπλα στα θαλάσσια τείχη, ήταν ο Δημήτριος Καντακουζηνός. Απέναντί τους οι Οθωμανοί παρέταξαν τα μικρασιατικά στρατεύματα υπό τον Ισάκ πασά.
Δεξιά του αυτοκράτορα, προς τον Κεράτιο Κόλπο, στο τμήμα των τειχών που ονομάζονταν Μυριάνδριον παρατάχθηκε ο Ιουστιννιάνης, ο οποίος λίγο μετά μετακινήθηκε στο σημείο που ήταν ο αυτοκράτορας. Αντικαταστάθηκε από ένα τμήμα υπό τους αδελφούς Μποκκιάρντι. Πιο πάνω, στο παλάτι των Βλαχερνών, εγκαταστάθηκε ο Βενετός Βάϊλος Μιννότο, ενώ ένας συμπατριώτης του, ο Τεόντορο Καρίστο, στρατοπέδευσε μαζί με τους άντρες του στο τμήμα των τειχών μεταξύ της πύλης Καλιγαρίας και του Θεοδοσιανού τείχους. Ο αρχιεπίσκοπος Λεονάρδος μαζί με τους αδελφούς Λανγκάσκο ήταν πίσω από την τάφρο στο σημείο που κατέληγε στον Κεράτιο. Όλοι αυτοί είχαν να αντιμετωπίσουν τα ευρωπαϊκά στρατεύματα των Οθωμανών, υπό τον Καρατζά πασά.
Τα θαλάσσια τείχη φυλάσσονταν από την πλευρά της Προποντίδας από τον Τζιάκομο Κονταρίνι, ο οποίος αμυνόταν στην περιοχή του Στουδίου. Δίπλα του υπήρχε ένα τμήμα από Έλληνες καλόγερους. Στο λιμάνι του Ελευθερίου ήταν ο πρίγκιπας Ορχάν με τους Τούρκους του, ενώ στο ανατολικό παράλιο της Προποντίδας εγκαταστάθηκαν άντρες της Καταλανικής παροικίας υπό τον Περέ Χούλια. Ο καρδινάλιος Ισίδωρος με 200 τοξότες υπεράσπιζε το ακρωτήριο της ακρόπολης. Τις ακτές του Κερατίου κόλπου φύλασσαν 700 Βενετοί και Γενοβέζοι ναύτες υπό τον Γκαμπριέλε Τρεβιζάνο. Στον Αλβίζο Ντιέντο παραχωρήθηκε η διοίκηση των πλοίων που ήταν στον κόλπο. Απέναντί τους είχαν τον Ζαγανός πασά με ένα τμήμα του Οθωμανικού στρατού, το οποίο παρατάχθηκε στο σημείο όπου τα χερσαία τείχη ενώνονταν με τα τείχη του Κεράτιου. Μέσα στην πόλη υπήρχαν δύο αποσπάσματα ως εφεδρεία: ένα υπό τον Λουκά Νοταρά, που στάθμευε στην συνοικία της Πέτρας, και το άλλο, υπό τον Νικηφόρο Παλαιολόγο, κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων» e-didaskalia.blogspot.com
Στον Κεράτιο είχαν παραταχθεί 26 γαλέρες, εκ των οποίων οι 10 ελληνικές και οι υπόλοιπες ξένες και πολλά μικρά σκάφη. Έξω από την αλυσίδα όλος ο στόλος των Οθωμανών.
Picture
«Η πιο ασυνήθιστη, πάντως, περίπτωση μεταξύ των ξένων εθελοντών ήταν αναμφίβολα εκείνη του Οθωμανού πρίγκιπα Ορχάν, οι πληροφορίες για τον οποίο είναι περιορισμένες και ασαφείς. Ο πρίγκιπας Ορχάν ήταν μακρινός συγγενής του Μωάμεθ Β΄, κατά μία άποψη δεύτερος εξάδελφός του. Σύμφωνα με αυτή τη γενεαλογική προσέγγιση, ο Ορχάν ήταν εγγονός του Σουλεϊμάν Τσελεμπί, μεγαλύτερου αδελφού του σουλτάνου Μωάμεθ Α΄ (1413-1421). Οι δύο αδελφοί, όπως και ένας τρίτος, ο Μουσά, είχαν καταλάβει διαδοχικά τον οθωμανικό θρόνο μετά την αναπάντεχη αιχμαλωσία του πατέρα τους, Βαγιαζήτ Α΄(1389-1402) από τον Ταμερλάνο στη μάχη της Αγκύρας. Ως αποτέλεσμα της ατυχούς για τους Οθωμανούς κατάληξης αυτής της μάχης, το κράτος τους περιέπεσε στη δίνη ενός μακροχρόνιου εμφυλίου πολέμου. Πρώτος κατέλαβε τον θρόνο ο Σουλεϊμάν (1403-1411), ο οποίος όμως ανατράπηκε και σκοτώθηκε από τον πολεμοχαρή αδελφό του Μουσά, που κυβέρνησε με τη σειρά του επί δύο χρόνια (1411-1413). Οι εχθρικές διαθέσεις του τελευταίου προς τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχαν ως αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος να εξωθήσει σε εξέγερση εναντίον του τον τρίτο επιζώντα αδελφό, τον Μωάμεθ, ο οποίος και τελικά επικράτησε.
Κατά τη εξέλιξη αυτών των γεγονότων, προφανώς οι απόγονοι του Σουλεϊμάν βρήκαν καταφύγιο στην «ουδέτερη» Κωνσταντινούπολη, όπου οι Βυζαντινοί τους προφύλαξαν για να τους χρησιμοποιήσουν ως «αντίπαλο δέος», προκαλώντας έναν εμφύλιο πόλεμο στο οθωμανικό κράτος, εφόσον οι συνθήκες θα το επέτρεπαν (το ίδιο είχαν κάνει και οι Οθωμανοί με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, ενισχύοντας διάφορους γόνους της δυναστείας των Παλαιολόγων στις επιδιώξεις τους να καταλάβουν τον αυτοκρατορικό θρόνο). Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο πρίγκιπας Ορχάν έζησε στην Κωνσταντινούπολη από την παιδική του ηλικία. Προκειμένου, μάλιστα, να μην του επιτραπεί να απομακρυνθεί από την πόλη, ο πατέρας του Μωάμεθ Β’, ο σουλτάνος Μουράτ Β’, είχε συμφωνήσει να καταβάλει στους Βυζαντινούς ως «λύτρα» 3.000 άσπρα, από τα εισοδήματα των πόλεων κατά μήκος του νοτιότερου ρου του Στρυμόνα.
Κατά μία ειρωνεία της τύχης, η μη καταβολή αυτών των λύτρων αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη των εχθροπραξιών που οδήγησαν στην άλωση της Κωνσταντινούπολης. Συγκεκριμένα, κατά την άνοδό του στον θρόνο, τον Φεβρουάριο του 1451, ο Μωάμεθ Β’ είχε δεσμευθεί να συνεχίσει να τα καταβάλει, αλλά μέχρι το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου δεν το είχε κάνει, καθώς αγωνιζόταν να καταστείλει μια εξέγερση στα μικρασιατικά εδάφη του κράτους του. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θεώρησε ότι αυτή η συγκυρία του ευνοούσε μια επίδειξη πυγμής, και απείλησε τον Μωάμεθ ότι, εάν δεν τα έστελνε τα χρήματα, οι Βυζαντινοί θα άφηναν ελεύθερο τον πρίγκιπα Ορχάν. Αυτή η έλλειψη διπλωματικής διορατικότητας εκ μέρους του επρόκειτο να αποδειχθεί μοιραία, παρέχοντας στον Οθωμανό σουλτάνο το πρόσχημα που αναζητούσε για την έναρξη του πολέμου». Νίκος Νικολούδης Διδάκτωρ Ιστορίας www.istorikathemata.com
«Δεξιά από τον σουλτάνο και μέχρι τη Χρυσή Πύλη, στρατοπέδευσαν όλα τα στρατεύματα από την Ασία. Στην αριστερή πλευρά, προς την πύλη που αποκαλούσαν Ξύλινη, στρατοπέδευσαν οι μονάδες από την Ευρώπη. Στη μέση στρατοπέδευσε ο ίδιος ο σουλτάνος με τους γενίτσαρους και τις μονάδες της Πύλης, που συνηθίζεται να στήνουν τις σκηνές τους κοντά στη δική του. Ο Ζαγγανός, συγγενής του σουλτάνου, στρατοπέδευσε στην απέναντι πλευρά, πάνω από την πόλη του Γαλατά.» “Αποδείξεις Ιστοριών”, του Λαόνικου Χαλκοκονδύλη img.pathfinder.gr
Picture
«O Κωνσταντίνος, ο τελευταίος αυτοκράτορας της σπουδαιότερης αυτοκρατορίας της Ιστορίας, έβλεπε αυτό το μέγα πλήθος να συγκεντρώνεται και βαθιά μέσα του γνώριζε ότι οι μέρες του ίδιου αλλά και της ελεύθερης Πόλης ήταν μετρημένες. Δεν αποκαρδιώθηκε - είχε πάρει τις αποφάσεις του και ως μέγιστος τραγικός ήρωας, θα παρέμενε στη θέση του μέχρι το πικρό τέλος. Κάπου στη μαυρισμένη από την οδύνη ψυχή του, μία μικρή σπίθα ελπίδας προσπαθούσε να δώσει ένα στήριγμα στις έσχατες προσπάθειές του. Μια μικρή σπίθα ελπίδας ότι η Δύση, οι αδελφοί χριστιανοί Λατίνοι, δεν θα άφηναν το προπύργιο της χριστιανοσύνης να πέσει, ότι θα έστελναν βοήθεια έστω και την ύστατη ώρα.
Αλλά αυτή η σπίθα ήταν θαμπή, τρεμόπαιζε αχνοφέγγοντας και χωρίς να καταφέρνει να διαπεράσει τα σκοτάδια της απελπισίας - η ελπίδα να στείλει βοήθεια οποιαδήποτε δυτική δύναμη και μάλιστα ικανή να ανατρέψει τις ισορροπίες που διαμορφώνονταν, ήταν αλήθεια πολύ μικρή, απειροελάχιστη, που ούτε καν πιθανότητα δεν θα την έλεγε κανείς. Απλώς μία παράλογη ελπίδα.........
ΡΑΝΣΙΜΑΝ
